Zrodzona w 2016 roku Inicjatywa Trójmorza służy wzmocnieniu współpracy społeczno-gospodarczej i naukowej oraz niwelowaniu różnic infrastrukturalnych regionów zlokalizowanych między Morzem Bałtyckim, Adriatyckim i Czarnym. Zgromadzonych na sali oraz on-line gości powitał Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski, który nawiązał do historii powołania Sieci Trójmorza.

– Koncepcja podjęcia współpracy europejskiej na nieco zaniedbanej osi północ–południe była podnoszona wiele lat wcześniej już przez śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Umacnianie polskiej podmiotowości i samodzielności w stosunkach międzynarodowych uważał on za niezwykle ważną kwestię, dlatego w kolejnych latach klarowała się coraz bardziej idea Trójmorza – przypominał Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski.

Oficjalnego otwarcia Samorządowego Kongresu Trójmorza dokonał Prezes Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej Mateusz Morawiecki.

– Staramy się rozbudowywać Trójmorze o kolejne wymiary, by nie pozostało koncepcją teoretyczną. Samorządy mogą nadać tej idei wymiar praktyczny poprzez współpracę regionów. Nasz kongres odbywa się w cieniu wojny na Ukrainie. Nie będzie Trójmorza bez wolnej i suwerennej Ukrainy – podkreślał Premier Mateusz Morawiecki.

Po oficjalnych przemówieniach oraz odczytaniu listów od Prezydenta RP Andrzeja Dudy oraz Marszałek Sejmu Elżbiety Witek, marszałek Jarosław Stawiarski wręczył Premierowi Mateuszowi Morawieckiemu Nagrodę Honorową Kongresu „Międzynarodowy Sukces w obszarze regionów Trójmorza” za szczególne zasługi w walce o niezawisłość Ukrainy oraz inspirowanie krajów Unii Europejskiej do wspierania zaatakowanego kraju.

Panel I: Inicjatywa Trójmorza – Ukraina – Wyzwania Współpracy

Celem pierwszego panelu było ukazanie konsekwencji agresji Rosji na Ukrainę dla funkcjonowania Inicjatywy Trójmorza oraz wyzwań dotyczących obecnej i przyszłej współpracy Inicjatywy z Ukrainą. Dyskutowano o znaczenie formatu Inicjatywy Trójmorza dla odbudowy niepodległego państwa ukraińskiego oraz o możliwości przyjęcia Ukrainy do Sieci jako członka Inicjatywy. W panelu wystąpili m.in. Podsekretarz Stanu w MSZ i Pełnomocnik rządu ds. Inicjatywy Trójmorza Paweł Jabłoński, Ambasador Ukrainy w Polsce Andrij Deszczyca oraz Ambasador USA w Polsce Mark Brzezinski.

Panel II: Bezpieczeństwo energetyczne państw Inicjatywy Trójmorza w obliczu wojny w Ukrainie

W panelu poświęconym budowaniu suwerennego bezpieczeństwa energetycznego Europy i poszukiwaniu nowego porządku dla kierunku dostaw surowców, wzięli udział m.in. Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Artur Soboń, Prezes Zarządu Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. Artur Wasil oraz Wiceprezes Zarządu ds. Operacyjnych PGNiG S.A. dr Robert Perkowski.

– Ograniczenie podaży na rynku surowców wymusiło konieczność zmagania się ze zjawiskiem wzrostu cen surowców i cen żywności. Państwo musi częściowo przyjąć na siebie koszty społeczne związane z inflacją, stąd pojawiają się programy rządowe, takie jak np. Polski Ład. Polska od pewnego czasu prowadzi politykę, dzięki której jesteśmy w komfortowej sytuacji i nie brakuje nam dostaw ropy i dostaw gazu, uzupełniamy import surowców węgla, korzystamy także z odnawialnych źródeł energii – mówił Artur Soboń, sekretarz stanu w Ministerstwie Finansów.

Panel III Rzeczpospolita Obywatelska – jak budowano kapitał społeczny między Polską a Ukrainą

Paneliści poszukiwali odpowiedzi na pytanie, czy budowa kapitału społecznego między Polską a Ukrainą przyczyni się do bezpieczeństwa obszaru Inicjatywy Trójmorza. Celem dyskusji było kreowanie wspólnych inicjatyw oraz przedsięwzięć w obszarze społecznym, kulturalnym i gospodarczym, zarówno w perspektywie obecnego konfliktu za naszą wschodnią granicą, jak i w perspektywie powojennej odbudowy Ukrainy oraz jej integracji ze strukturami europejskimi i rozwoju w ramach Inicjatywy Trójmorza. W panelu uczestniczyli m.in.: Dyrektor Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków dr Michał Laszczkowski, Dyrektor Departamentu Infrastruktury w Ministerstwie Obrony Narodowej dr Marcin Mazuryk oraz Koordynator Programu Synergia w Ministerstwie Aktywów Państwowych Łukasz Turkowski.

Panel IV: Współpraca uniwersytetów Trójmorza

Paneliści poruszyli istotne zagadnienia dotyczące wzmocnienia i koordynacji współpracy między ośrodkami akademickimi Trójmorza, a także dyskutowali o możliwości poszerzenia działań Trójmorza o współpracę w dziedzinie nauk humanistycznych i kultury. Wśród panelistów znaleźli się m.in. Rektor Uniwersytetu Medycznego w Lublinie prof. dr hab. n. med. Wojciech Załuska, Prorektor ds. studentów, doktorantów i rozwoju KUL dr hab. Beata Piskorska oraz Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. GovTech i Pełnomocnik Ministra Edukacji i Nauki ds. Transformacji Cyfrowej Justyna Orłowska.

Nowi członkowie Sieci Regionów Trójmorza

Na szczególną uwagę zasługuje zainicjowana w ubiegłym roku przez nasze województwo Deklaracja Gospodarcza Sieci Regionów Trójmorza. Dokument ten, zwany Deklaracją Lubelską, powołał Sieć Regionów Trójmorza – format bezpośredniej współpracy między samorządami z dwunastu państw Inicjatywy Trójmorza. W 2021 roku deklarację parafowali przedstawiciele 15. samorządów z Polski, Rumunii, Litwy, Słowacji i Węgier. Dzisiaj przyjęto nowych członków do Sieci Regionów Trójmorza:
• Region Centralny (Rumunia);
• Obwód Lwowski (Ukraina);
• Obwód Tarnopolski (Ukraina).

Panel V Debata Regionów: Sieć Regionów Trójmorza – współpraca z regionami ukraińskimi

Debata Regionów, poświęcona rozbudowie samorządowego komponentu Inicjatywy Trójmorza, w tym roku zrealizowana została w ramach programu „Dyplomacja publiczna 2022” finansowanego przez MSZ RP. Dyskusja dotyczyła poszukiwania możliwości wsparcia uchodźców oraz instrumentów finansowych niezbędnych dla odbudowy państwa ukraińskiego po zakończeniu działań wojennych. W debacie wzięli udział m.in. Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski i Marszałek Województwa Podkarpackiego Władysław Ortyl, a także Przewodniczący Tarnopolskiej Rady Obwodowej Mykhaylo Golovko.

Partnerzy Kongresu

Samorządowy Kongres Trójmorza odbywa się dzięki wsparciu kluczowych partnerów strategicznych, merytorycznych i patronów medialnych wydarzenia, m.in. dzięki Kancelarii Prezydenta, Ministerstwu Aktywów Państwowych, Ministerstwu Edukacji i Nauki, Ministerstwu Infrastruktury oraz Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a także BGK, Bogdanka, Enea, GPW, Grupa Azoty Puławy, Krajowa Grupa Spożywców, Polski Cukier, Lotto, Orlen, PFR Portal PPK, PGE, PGNiG, PKP, Poczta Polska, PZU.

Na tegoroczny Samorządowy Kongres Trójmorza zarejestrowało się ponad 1000 uczestników, w tym 900 do stacjonarnego udziału w wydarzeniu, zaś blisko 150 osób wybrało opcję on-line.