Przeskocz do menu

Rów­ność szans i nie­dy­skry­mi­na­cji, a szcze­gól­nie dostęp­ność dla osób z nie­peł­no­spraw­no­ściami, jest jedną z naj­waż­niej­szych zasad, które musisz prze­strze­gać reali­zu­jąc unijny pro­jekt. W prak­tyce oka­zuje się, że nie­wielu wnio­sko­daw­ców zwraca na nią uwagę. Efekt? Tracą cenne punkty na oce­nie wnio­sków, które mogą prze­są­dzić o braku dofi­nan­so­wa­nia. Jak tego unik­nąć? Zaraz Ci wyja­śnię.

obraz przedstawia dłoń przesuwającą się po kartce napisanej alfabetem brailea

Uni­wer­salne pro­jektowanie: dla­czego jest tak ważne?

Osoby z nie­peł­no­spraw­no­ściami na każ­dym kroku spo­ty­kają nie­do­god­no­ści utrud­nia­jące im życie i nor­malne funk­cjo­no­wa­nie. Dla­tego tak ważne jest zapew­nia­nie peł­nej dostęp­no­ści, w tym eli­mi­no­wa­nie barier i dys­kry­mi­na­cji, w unij­nych pro­jektach. Wszystko po to, aby z Two­jej inwe­sty­cji sko­rzy­stało jak naj­wię­cej osób. Ide­al­nie wpi­suje się w to uni­wer­salne pro­jektowanie.

Czy wiesz, że…?

Osoby z nie­peł­no­spraw­no­ściami sta­no­wią ok. 12 proc. miesz­kań­ców Pol­ski. Dla­tego, co 10 uczest­nik lub czło­nek zespołu Two­jego pro­jektu może wyma­gać więk­szej uwagi i tro­ski pod­czas reali­za­cji unij­nego przed­się­wzię­cia. Dla­tego musisz pamię­tać o jego peł­nej dostęp­no­ści.

Czym jest uni­wer­salne pro­jektowanie?

Zapew­nia powsta­nie pro­duk­tów, śro­do­wi­ska i usług, które służą jak naj­więk­szej licz­bie osób, w tym senio­rom, mat­kom i ojcom z wóz­kami dzie­cię­cymi i wszyst­kim tym, któ­rzy mają różne potrzeby, wyni­ka­jące m.in.:

  • ze stanu zdro­wia,
  • ciąży,
  • wzro­stu,
  • oty­ło­ści itp.

Uni­wer­salne pro­jektowanie: Jak wygląda w prak­tyce?

Tyle teo­ria, a jak jest w prak­tyce? To, co zapro­po­nu­jesz w swoim pro­jek­cie, np.

  • szko­le­nie,
  • auto­busy miej­skie,
  • nowa maszyna do Two­jej firmy,

dofi­nan­so­wa­nym z fun­du­szy unij­nych, musi speł­nić wymogi uni­wer­sal­nego pro­jek­to­wa­nia*. Dla­tego myśląc o swoim przed­się­wzię­ciu dopil­nuj, aby na każ­dym eta­pie jego pla­no­wa­nia i reali­za­cji, aż po uzy­ska­nie rezul­ta­tów, sto­so­wać zasadę dostęp­no­ści.

Czę­sto wnio­sko­dawcy mają pro­blem ze wska­za­niem roz­wią­zań, które powinny poja­wić się w ich pro­jek­cie, aby speł­niał on wymogi uni­wer­sal­nego pro­jek­to­wa­nia. Teraz szcze­gó­łowo je omó­wię. Zerk­nij poni­żej.

Jakie roz­wią­za­nia sprzy­jają zasa­dzie uni­wer­sal­nego pro­jek­to­wa­nia?

Uczest­nic­two w pro­jek­cie osób o róż­nej spraw­no­ści

Jeżeli pla­nu­jesz:

  • spo­tka­nia,
  • kon­fe­ren­cje,
  • warsz­taty,
  • lub szko­le­nia,

zapew­nij każ­demu zain­te­re­so­wa­nemu, bez względu na jego nie­peł­no­spraw­ność, moż­li­wość uczest­nic­twa w nich. Zad­baj o to, aby np. budy­nek, w któ­rym odbę­dzie się szko­le­nie lub kon­fe­ren­cja, był dostępny archi­tek­to­nicz­nie. Powi­nien posia­dać windę lub choćby pod­jazd dla wóz­ków inwa­lidz­kich.

Możesz też sfi­nan­so­wać tzw. racjo­nalne uspraw­nie­nia nie­prze­wi­dziane wcze­śniej we wnio­sku o dofi­nan­so­wa­nie, które poja­wiły się już w trak­cie reali­za­cji pro­jektu. Zosta­jąc przy przy­kła­dzie szko­le­nia, może prze­cież poja­wić się na nim osoba z nie­peł­no­spraw­no­ścią. Jak jej pomóc? Choćby:

  • wyna­jąć spe­cja­li­styczny trans­port na miej­sce szko­le­nia,
  • zapew­nić pod­jazd do budynku,
  • zain­sta­lo­wać pętlę induk­cyjną, wspo­ma­ga­jącą dzia­ła­nie apa­ra­tów słu­cho­wych,
  • zatrud­nić asy­stenta osoby z trud­no­ściami w poru­sza­niu się.

Koszty tych usług możesz roz­li­czyć w pro­jek­cie.

Czy wiesz, że…?

Koszty dosto­so­wa­nia do potrzeb uczest­nika pro­jektu/personelu z nie­peł­no­spraw­no­ścią mogą wynieść do 12 tys. zł na osobę.

Ela­stycz­ność w użyt­ko­wa­niu

Bądź przy­go­to­wany na to, że w Twoim pro­jek­cie będą uczest­ni­czyć różne osoby. Dla­tego uwzględ­nij w pro­jek­cie pre­fe­ren­cje róż­nych grup użyt­kow­ni­ków. Pro­jektując budy­nek zwróć uwagę na windę. Zrób tak, aby była obsłu­gi­wana przy­ci­skiem lub gło­sowo. Jeśli szko­lisz i potrze­bu­jesz tłu­ma­cza języka migo­wego, pamię­taj, że szko­le­nie może potrwać dłu­żej ze względu na czas potrzebny na tłu­ma­cze­nie.

Dostęp­ność cyfrowa, pro­ste i intu­icyjne użyt­ko­wa­nie

Jeśli Twój pro­jekt zakłada wpro­wa­dze­nie roz­wią­zań infor­ma­tycz­nych, np. strony inter­ne­to­wej lub plat­formy e-lear­nin­go­wej, zadbaj o ich dostęp­ność. To pozwoli na wygodne i intu­icyjne korzy­sta­nie z tych zaso­bów oso­bom z róż­nymi rodza­jami nie­peł­no­spraw­no­ści. Sto­suj, m.in. odpo­wiedni kon­trast strony inter­ne­to­wej i powięk­sze­nie czcionki, aby z Twoją stroną zapo­znały się osoby sła­bo­wi­dzące. To jedne z wymo­gów WCAG 2.0 (z ang. Web Con­tent Acces­si­bi­lity Guide­li­nes), które musisz speł­nić pro­jektując witrynę swojego pro­jektu.

Czy­tel­ność infor­ma­cji

Infor­muj o swoim pro­jek­cie w taki spo­sób, aby dowie­dział się o nim każdy zain­te­re­so­wany. Możesz np. wydru­ko­wać ulotki napisane alfabetem Bra­il­le’a. Dodaj opcję powięk­sza­nia czcio­nek na stro­nie inter­ne­to­wej pro­jektu, dzięki czemu prze­czy­tają ją osoby nie­do­wi­dzące. Dodat­kowo uży­waj pro­stego języka, łatwego do prze­czy­ta­nia i zro­zu­mie­nia przez wszyst­kich użyt­kow­ni­ków.

Tole­ran­cja na błędy

Prze­wi­duj zagro­że­nia, które mogą cze­kać na uczest­ni­ków pro­jektu i zmi­ni­ma­li­zuj je. Posta­raj się osła­niać wysta­jące ele­menty tech­niczne lub archi­tek­to­niczne. Oznacz nie­bez­pieczne miej­sce, np. gdzie jest śli­sko (np. umyta podłoga lub strome schody). Jeżeli w pro­jek­cie budu­jesz, np. cen­trum badaw­czo-roz­wo­jowe to koniecz­nie zapro­jektuj je z auto­ma­tycz­nie otwie­ra­nymi drzwiami, z pod­jaz­dem lub windą, aby było dostępne dla wszyst­kich.

Wygodne użyt­ko­wa­nie bez wysiłku

Zapla­nuj roz­wią­za­nia, które nie spo­wo­dują nadmier­nego wysiłku pod­czas korzy­sta­nia z nich. Posta­raj się nie kom­pli­ko­wać dostęp­no­ści do rezul­ta­tów pro­jektu. Zapew­nij takie roz­wią­za­nie, które nie wymaga powta­rza­nia czyn­no­ści lub nie­po­trzeb­nego dodat­kowe wysiłku. Możesz, np. zain­sta­lo­wać auto­ma­tyczne podaj­niki mydła lub użyć języka Bra­il­le’a przy ozna­czaniu funk­cji poszcze­gól­nych guzi­ków w win­dzie.

Wiel­kość i prze­strzeń odpo­wiednie dla dostępu i użyt­ko­wa­nia

Sprawdź, czy sale, w któ­rych np. szko­lisz, są odpo­wiednie dla wszyst­kich uczest­ni­ków. Uwzględ­nij przy tym m.in. ogra­ni­cze­nia z poru­sza­niem. Posta­raj się o dobrą widocz­ność tre­nera i wyświe­tla­nej pre­zen­ta­cji, szcze­gól­nie dla osób na wóz­kach. Zasta­nów się też nad takim zor­ga­ni­zo­wa­niem prze­strzeni, aby osoby korzy­sta­jące z urzą­dzeń wspo­ma­ga­ją­cych mobil­ność lub per­cep­cję mogły korzy­stać z budynku lub sal szko­le­nio­wych. Zad­baj, np. o sze­ro­kie drzwi, w któ­rych swo­bod­nie zmiesz­czą się osoby na wóz­kach.

Zwróć uwagę, że w tym zakre­sie obo­wią­zują prze­pisy prawne regu­lu­jące pro­jektowanie infra­struk­tury, stan­dar­dy­/pa­ra­me­try naby­wa­nych urzą­dzeń czy środ­ków trans­portu, zapew­nia­jące odpo­wiedni dostęp i użyt­ko­wa­nie dla wszyst­kich (np. prze­pisy prawa budow­la­nego).

Per­cep­cja rów­no­ści

Na koniec musisz wie­dzieć, że Twój pro­jekt nie może nikogo dys­kry­mi­no­wać. Nawet w naj­mniej­szym stop­niu. Dla­tego zrób wszystko, aby nikt z jego uczest­ni­ków nawet nie miał takiego wra­że­nia. Prze­szkól zespół pro­jektu na temat zasady rów­no­ści szans i nie­dy­skry­mi­na­cji. Przy­go­tuj pro­jekt lub to co po nim zosta­nie, np.:

  • budy­nek lub sale, w któ­rych szko­lisz,
  • maszyna, którą obsłu­guje Twój pra­cow­nik,
  • auto­bus komu­ni­ka­cji publicz­nej, który kupi­łeś dla swo­jego przed­się­bior­stwa,

w taki spo­sób, aby korzy­stały z niego osoby z róż­nymi typami nie­peł­no­spraw­no­ści.

Inne przy­kłady uni­wer­sal­nego pro­jek­to­wa­nia?

Pro­szę bar­dzo. Oto one:

Poka­za­łam Ci więk­szość roz­wią­zań, które wpi­sują się w zasadę uni­wer­sal­nego pro­jek­to­wa­nia. Nie ozna­cza to jed­nak, że musisz sto­so­wać je wszyst­kie naraz. Wiele zależy od typu Two­jego pro­jektu. Inne roz­wią­za­nia zasto­su­jesz w pro­jek­cie infra­struk­tu­ral­nym, a ina­czej podej­dziesz do kwe­stii uni­wer­sal­nego pro­jek­to­wa­nia w pro­jek­cie szko­le­nio­wym. Nato­miast za każ­dym razem musisz pamię­tać o dosto­so­wa­niu swo­jego unij­nego przed­się­wzię­cia do potrzeb róż­nych osób, w szcze­gól­no­ści osób z nie­peł­no­spraw­no­ściami.

Powo­dze­nia,

Super Elka